مردم بلوچ

بــــــــيــر

اگان يک بلوچی ءکاری بيران کنگ به بيت ،مردمی جنگ يا کشگ به بيت ،جنوک ءکار بيران کنوک پهلی مه لو تيت گداء آئرءپه بير ء تيار بوگ لوتيت ــبير گيری بلوچانی يک هنچين زهر ناکءبيمناکين کار پدی که ايشی سوب ءبازين مکهين ماتانی رودکين ديدوک بی روکی ءبير ء ميار بوگ انت ،بازين کارانی ارمان گون پران هور بوتگ انت ـــ بازين نوک سورين بانور جنوزامی ءکورهين آسء سهتگ ء بريان بوتگ انت.

                               سنگ اگان چاتانی بن ءريز انت

                               کينگ چه مردانی دلء کنذ انت

                               بير بلوچانی تان دو سد سال ء

                               لسئين آهـوگ انت دود نتـانيـن

بلوچانی دوستی آسری ييءدر آمدی هون،وهد يکه مات ننکين چک ءمان گوازگء

ناز ينت گرا هنچين شعر ء لولی آن گشيت که آهانی تها جنگ ءبير ءگيش بوءشبين

مان انت ــــ

                      هما وهد مئيءتئی سهل ء تران بيت

                      شغـال مـرغ کـسـتانـی شپـان بـيـت!

                      حـصـارانـی پـلنـگ گـون اشـتران بيت

                      درو کـيـن گـرگ نگـهبـان پـسان بيـت

                      اگــــــه مـاهـــــی زرء تـــچــان بــيــت

                       اگــه پـنبه گـون آچـش هملسان بيت

                      هما وهـد مئـی تئـی سهل تـران بيت  

گویش قوم بلوچ

مهمترین گویش جنوب شرقی ایران  گویش بلوچی است که آن را از

جهت هیات قدیمی بسیاری از لغات باید از لهجه های مهم ایرانی

شمرد. گویش بلوچی با زبان و تلفظ پهلوی اشکانی و پهلوی اوایل

ساسانی نزدیک است. زیرا که بر اثر سختی رفت و آمد در تمام قرون

گذشته و عدم آمیختگی با دیگر گویشها صورت اصلی کلمات و لغات

اصیل را نگه داشته است . مثلا در گویش بلوچی واژه ( روچ ء ) که در

فارسی امروز "روز" تلفظ می شود نسبت به رئوچه در متون باستان

فقط اندکی تغییر یافته است و نیز در گویش بلوچی واژه "بندک" به

معنی "الزامی" با واژه "بندکه" به معنی "بنده" و "نوک" در پارسی

باستان مشابه است. " اصطلاحی متداول که در ایران باستان برای

بندگان به کار می رفته است.

همچنین در گویش بلوچی واژه " کپته" به معنی "افتاده" در پارسی

میانه به صورت گویش بلوچی تا چه حد در مقابل تغییرات صوتی مقاومت

 کرده است.

در فرهنگ قوم بلوچ رسم و رسوماتی وجود داشته که با آمدن اسلام به همان صورت ولی محکمتر رواج داشته و تا ابد ادامه خواهد داشت . از جمله رسم و رسوماتی که قبل از اسلام وجود داشته داشتن حجات زن بلوچ که مهمترین رسم محسوب می شده و هست و اجتماعی بودن بلوچ همچنین دید و باز از اقوام دور و نزدیک و رسم ازدواج و تشکیل خانواده و در کنار خانواده بودن و عشق ورزیدن بوده است.      مثلما در اکثر اقوام این طور هم بوده و در قوم بلوچ از اهمیت خاصی بر خوردار بوده است.

کمک کردن در امر کشاورزی و ساخت و ساز مردم بلوچ با هم و در کنار هم بودن که به آن می گویند (هشر).

که با آمدن اسلام اینها بسیار تعکید شده است.

این رسم و رسومات بلوچ نشان از فرهنگ اعظیم دارد که باید در جهان مطرح شود.